Wat te doen als je net een kersvers gezinnetje bent gestart? Naar Malawi verhuizen, dachten Björn en Anika. Samen met hun dochtertje van één jaar lieten zij Nederland achter om voor onbepaalde tijd de wereld te verkennen. Hij om te werken als dierenarts, zij om ervaring op te doen als tropenarts in een lokaal ziekenhuis.
➞ In de rubriek Moderne Avonturiers interviewen we reizigers die zich niet laten tegenhouden door zaken als geld, tijd en reisadviezen. Ook wat te vertellen? Mail naar info@expeditieaardbol.nl onder vermelding van ‘Moderne Avonturiers’.
Björn en Anika
Wie: Björn en Anika
Waar: Malawi
Online: @wildlife.reizen en www.wildlifereizen.com
1. Jullie zijn voor onbepaalde tijd op reis en wonen nu in Malawi. Waarom ging het roer om?
Het plan om naar het buitenland te vertrekken hadden we al heel lang. Dus de laatste jaren in Nederland stonden al in het teken van ons vertrek. De hunkering naar avontuur, natuur en niet weten waar je over een x aantal jaar staat, waren voor ons belangrijke redenen om deze keuze te maken. Daarnaast hebben wij beide het idee dat we dankzij onze opleiding van grote waarde kunnen zijn op plekken in de wereld waar mensen minder te besteden hebben. Het is Björn zijn grote droom om bij te kunnen dragen in de conservatie, het liefst als dierenarts. De plannen waren dus al ver voor de geboorte van onze dochter ontstaan, maar haar geboorte heeft onze plannen ook zeker niet veranderd.
2. Best een avontuurlijk besluit, zeker met een klein kindje.
Natuurlijk gaan dingen anders nu we een dochter hebben, maar dat was in Nederland niet anders. Wel zijn we er al vrij snel achter gekomen dat er wat reizen betreft veel meer mogelijk is met een klein kind dan mensen vaak beseffen. Zo waren we nog voordat ze drie maanden oud was in Portugal en maakte we een roadtrip door het noorden van Schotland, de Shetland- en Orkneyeilanden toen ze nog geen zes maanden oud was.
3. En wat is de reden dat jullie voor Malawi hebben gekozen?
Anika is in opleiding tot tropenarts en het laatste onderdeel van deze opleiding bestaat uit een stage in het buitenland. Er waren een tiental landen waaruit we konden kiezen, waarvan negen in Afrika en één in Azië. Omdat ons hart in Afrika ligt, viel de optie in India al gelijk af. Daarnaast waren er landen bij die we afstreepten om veiligheidsreden en wegens gebrek aan groot wild. Overgebleven opties waren Tanzania en Malawi. De werkplek in Malawi paste beter bij Anika en een gezin in het algemeen. Daarnaast is Malawi redelijk aan de weg aan het timmeren als safari-bestemmingen nadat aan het begin van de 21ste eeuw nog maar weinig groot wild in het land over was. Vooral de samenwerking met African Parks werpt haar vruchten af, getuige de twee big 5 reservaten in het land.
4. Je moet ongetwijfeld een hoop regelen als je gaat emigreren naar Malawi. Wat moest er allemaal qua papierwerk gedaan worden?
Het was zeker veel geregel voordat we deze kant op gingen. Gelukkig hadden we hier ruim de tijd voor genomen. Het belangrijkste wat we moesten regelen was onze uitschrijving uit Nederland en daarbij ook een internationale zorgverzekering. Andere belangrijke dingen, waar je misschien niet bij stilstaat, zijn het opvragen van belangrijke documenten (zoals geboorteakte, trouwakte en diploma’s), het stopzetten van eventuele toeslagen in Nederland en het stopzetten van abonnementen waar je in het buitenland geen gebruik van kan maken. Het laatste half jaar hebben we een gemeubileerd appartement gehuurd, waardoor we al veel meubels verkocht hadden voor de laatste verhuizing binnen Nederland. Ondanks dat hadden we nog heel veel spullen uit te zoeken, waarvan een groot deel bij de kringloop of op zolder bij onze ouders is belandt.
5. En in Malawi zelf?
We zitten nu in Malawi “gewoon” op een toeristenvisum, dus dat scheelde een hoop papierwerk. Goed nieuws voor mensen die Malawi willen bezoeken, sinds februari is een visum niet meer nodig wanneer je Nederlander bent. Verder moest Anika in Nederland een hoop papieren laten vertalen en legaliseren bij de notaris om haar Medical License in Malawi aan te kunnen vragen. Deze heeft zij wel pas in Malawi aangevraagd omdat het (vaak) veel makkelijker is om dat soort dingen op locatie te regelen.
6. Jij werkte in Nederland als dierenarts, je vrouw is arts. Is het makkelijk om daar in Malawi werk in te vinden?
Voor mij als dierenarts is het waar we nu wonen, in Nkhoma op zo’n 60 minuten rijden van Lilongwe, niet mogelijk om werk te vinden als dierenarts. De enige mensen met huisdieren zijn wat expats die hier wonen, maar die hebben onvoldoende dieren om daar echt wat mee te doen. Dus ik houd mij vooral bezig met onze dochter en met mijn website/bedrijf. Voor Anika was het dus vrij makkelijk, omdat het voor haar opleiding is. Daarnaast hebben we wel al gemerkt dat het voor artsen in het algemeen een stuk makkelijker is om werk te vinden in het buitenland dan voor dierenartsen. Uiteraard is dat ook afhankelijk van het land.
7. Hoe zijn de eerste maanden van jullie nieuwe leven bevallen?
We wonen nu alweer bijna drie maanden in Malawi en dat bevalt over het algemeen heel goed. We zijn de eerste tien dagen in de hoofdstad gebleven om wat dingen te regelen, waaronder de medical license en het kopen van een auto. Lilongwe is een vrij grote stad, met meer dan een miljoen inwoners en heerlijke chaos. Het was een fijne manier om alvast wat aan het Afrikaanse leven te wennen. Na deze tien dagen zijn we naar onze huidige woonplaats Nkhoma verhuisd.
8. Hebben jullie je draai inmiddels een beetje gevonden?
Ik zal liegen als ik zeg dat alles zonder slag of stoot ging. Ergens wonen en ergens op vakantie zijn, zijn uiteraard twee hele andere dingen. Dus we hadden wel even nodig om te wennen. Wat vooral wennen is dat mensen allemaal iets van je willen. Of het nou alleen je aandacht is of ook geld, veel mensen roepen of wijzen naar je. Dat was in het begin heel erg wennen. Wat daarbij niet helpt is dat wij onze dochter altijd op onze buik in de draagzak hebben, met haar gezicht vooruit. Hier in Malawi (en in grote delen van Afrika) worden kinderen op de rug gedragen, niemand weet waarom maar zo doen ze het al eeuwen. Als je het dan anders doet, dan komt daar commentaar op. En door de taalbarrière, is het lastig om uit te leggen waarom wij het zo doen.
De eerste paar weken liepen wij ook met onze dochter in de buggy, maar die gebruiken we niet meer, want dan voelen we ons echt de dorpsclown. Ook de taalbarrière hadden wij ons sterk in vergist. Engels is namelijk de officiele taal van Malawi, maar blijkbaar spreekt slechts 50% van de Malawianen Engels, en dat zijn vooral de hoger opgeleiden en de Malawianen in de toeristische gebieden. Waar wij ook heel erg aan moeten wennen is het streng gelovige karakter dat ons dorp heeft (wat we misschien hadden kunnen verwachten aangezien Anika in een Missieziekenhuis werkt).
9. Is het leven in Malawi nou heel anders dan in Nederland?
Nog iets waar we heel erg aan moesten wennen is het hebben van personeel. Wij hebben een “guard”, die al jaren werkt in het huis waar wij wonen. Hoewel het heel fijn is om iemand te hebben die de was doet, dweilt en kookt – en dit heel goed kan -, is het heel lastig om te accepteren dat iemand dat allemaal voor ons doet. Het feit dat ik hele dagen thuis ben, maakt dit niet makkelijker. Maar het hoort er hier bij om wanneer je het iets breder hebt, iemand in dienst te nemen. Zijn salaris is niet om over naar huis te schrijven, dus zorgen we dat hij hier in ieder geval een goede maaltijd kan eten.
10. Dat zal vast even schakelen zijn geweest!
Gelukkig zijn er ook heel veel positieve kanten. Het eerste is dat we veel meer tijd samen hebben. Als arts in Nederland werkte Anika minimaal 50 uur per week en dan kwam daar nog de reistijd bovenop. Hier werkt ze zo’n 8 uur per dag en is het ziekenhuis naast de deur. Vaak is ze rond 16.00 ’s middags klaar en dan hebben we nog tijd zat om heerlijk te wandelen. Want dat kan hier heerlijk. We wonen naast de Nkhoma berg en kunnen daar prachtig wandelen. Een ideale manier om even de dag door te nemen, want zeker voor Anika komen er heftige indrukken voorbij. De zorg in het ziekenhuis is helaas niet te vergelijken met de zorg in Nederland en dus overlijden er behoorlijk wat kinderen. Dat is niet altijd makkelijk van je af te zetten en dan is wandelen de ideale oplossing. Daarnaast hebben we de weekenden ook vaak vrij en gaan we er dan graag op uit, om het maximale uit onze tijd in Malawi te halen.
11. Er zullen vast dingen gebeuren die jullie niet voorzien hebben, kun je een voorbeeld geven van iets wat niet ging zoals gepland?
Uiteraard, ze zeggen in Afrika niet voor niks TIA (this is Africa). Het vervelendste is dat de auto inmiddels al bijna een maand bij de garage staat en een ogenschijnlijk simpel probleem maar niet opgelost kan worden. Hierdoor hebben we al een aantal uitstapjes moeten cancelen en plannen van onze vakantie moeten veranderen. Daarnaast was ik getuige van een heftig ongeluk op de “snelweg”. Het verkeer is hier ronduit gevaarlijk, wat vooral komt door veel te trage vrachtwagens, éénbaanswegen en de vele mensen en dieren die op en naast de weg lopen/fietsen.
12. En word je ook wel eens positief verrast?
Iets leuks onverwachts wat het vinden van misschien wel een nieuwe slangensoort. We hadden verwacht dat de natuur al redelijk in kaart gebracht was, maar op stap met de slangenexpert vonden we een slang die alleen in het noorden van Tanzania en het westen van Congo gevonden is. Dit is duizenden kilometers van de plek waar wij hem vonden. Dus de kans is groot dat het een nieuwe soort is, of dat deze een veel groter verspreidingsgebied heeft dan bekend is.
13. Jullie zijn niet permanent naar Malawi vertrokken, alleen de eerste zes maanden liggen vast. Wat gaan jullie hierna doen?
We zijn inderdaad niet permanent naar Malawi vertrokken en het ziet er nu ook niet uit dat we langer dan zes maanden in Malawi blijven. Het plan na Malawi is om 2 maanden door zuidelijk Afrika te reizen, waar vooral Zambia en Zimbabwe de aandacht gaan krijgen. Daarna rijden we terug naar Malawi zodat we het zuiden ook te zien krijgen om de auto vervolgens te verkopen. We zijn druk bezig om een nieuwe plek te zoeken voor na deze periode en er lopen een aantal dingen.
Het lijkt er nu op dat we na die periode eerst voor zes maanden op de Antillen zullen belanden en daarna doorgaan naar Costa Rica, waar voor mij als dierenarts meer kansen liggen. We zijn wat onze plannen betreft nogal dromerig, dus het wisselt nog wel eens. Dit is juist iets waar we van houden, dat niet alles al vastligt. Dat maakt het ook makkelijker om dingen die niet zijn zoals je wilt te accepteren. Omdat je weet dat het tijdelijk is. De kans is groot dat we ons ergens gaan settelen zodra onze dochter naar school moet, maar ook dat weten we nog niet zeker.
14. Hebben jullie een beetje tijd voor sightseeing?
De eerste twee maanden, toen de auto het nog deed, hebben we zeker al wat sightseeing gedaan. Het was wel regenseizoen, dus we zijn nog niet op veel plekken geweest. Daarnaast is het goed om te beseffen dat Malawi voor Afrikaanse begrippen klein is, maar nog steeds drie keer zo groot is als Nederland. Daarnaast zijn de wegen een heel stuk slechter, waardoor het veel langer duurt om je te verplaatsen. We zijn wel al een weekend naar Lake Malawi, het op één na grootste meer van Afrika geweest. We zijn op safari geweest in Liwonde nationaal park, één van de big five bestemmingen van Malaw. En ik heb met een reptielenexpert het regenwoud van Ntchisi Forest Reserve verkend. Daarnaast hebben we al het één en ander in Lilongwe bekeken, waar we vooral naartoe gaan voor lekker eten. Ook het Lilongwe Wildlife Center is een aanrader.
15. En wat moet je als reiziger nog meer gezien hebben in Malawi?
Andere plekken in Malawi de moeite waard zijn om te bezoeken, maar waar wij dus (nog) niet geweest zijn, zijn Majete Wildlife Reserve, Cape Maclear, Zomba en Nyika nationaal park. De komende tijd staan er weer behoorlijk wat uitstapjes gepland, beginnend met een bezoek aan South Luangwa nationaal park in buurland Zambia, één van de mooiste nationale parken van Afrika. Daarna verkennen we nog wat meer plekken bij het meer, gaan we naar Nkhotakota Wildlife Reserve en Cape Maclear. Genoeg sightseeing dus om naar uit te kijken. Verder wonen we dus in Nkhoma, waar de Nkhoma berg een weinig bezochte toeristische attractie is. Een beklimming van deze berg zou, zeker voor mensen die van de gebaande padden afwillen, ook zeker op de lijst moeten staan.
16. Malawi is een van de armste landen ter wereld. Hoe ga je daarmee om?
Dit was misschien nog wel het meeste wennen. Laat ik beginnen met het iets minder dramatisch schetsen dan hoe wij in het westen denken dat het is. Ja, Malawi is een heel arm land, met zo’n vijftig procent van de mensen die moeten leven van minder dan twee euro per dag, maar dit betekent ook dat bijna vijftig procent boven de internationale armoede grens leeft.
Waar wij nu wonen leven veel mensen uit de middenklasse, die een leven hebben met voldoende eten, televisie, toegang tot riolering, water en elektriciteit. Maar dat neemt niet weg dat een groot deel van de Malawianen in armoede leven. Gelukkig is de zorg in dit ziekenhuis voor kinderen en zwangere vrouwen bijna altijd gratis, maar volwassenen moeten betalen. Dat zijn bedragen waar wij niet van wakker liggen, maar wanneer je het met twee euro per dag moet doen, is het opeens heel veel geld.
17. Kunnen jullie daarin iets betekenen?
Helpen is lastig, behalve dan dat Anika al zes maanden gratis in het ziekenhuis mensen helpt. We worden uiteraard veel aangesproken door bedelaars, maar hoe moeilijk dat ook af en toe is, die geven we niks. Heel af en toe geven we ze bananen of ander eten, zodat ze in ieder geval wat te eten hebben. Het lastige is dat wanneer je wat geeft, deze mensen blijven komen en andere mensen volgen. En hoe graag we dat ook willen, we kunnen niet iedereen helpen. We kopen wel al onze verse groente en fruit op de lokale markt en daar dingen we eigenlijk nooit af. Daarnaast kopen we elk product bij iemand anders, zodat ze allemaal in ieder geval iets verdienen. Verder zijn onze ouders druk bezig met het verzamelen van spullen die we aan het ziekenhuis kunnen doneren zodra zij hier zijn.
18. Wat is de belangrijkste les die jullie zouden willen delen met gezinnen die ook overwegen om naar het verre buitenland te verhuizen en een nieuw leven te beginnen?
DOEN. Dit klinkt heel cliché, maar je kan er maar op één manier achter komen of dit echt jouw droom is. Het is denk ik wel heel erg belangrijk om van te voren prioriteiten te stellen. Zo hebben wij afgesproken dat als één van ons niet gelukkig is of we merken dat het voor onze dochter niet werkt, dat we dan of naar een andere plek verkassen of terug naar Nederland gaan. Wij vinden ons gezin het belangrijkst, dus dat staat op één. Wij hebben onszelf sowieso een periode van twee jaar gegeven om te gaan proeven en kijken wat we nou precies willen. Het is ook belangrijk om te beseffen dat wanneer het niet lukt of niet uitpakt zoals je had gedacht, dit niet falen is. Soms lijkt het gras ergens anders groener dan het daadwerkelijk is. Vergeet verder niet dat kinderen zich heel erg makkelijk aanpassen aan een nieuwe situatie (vaak makkelijker dan volwassenen), dus laat dit geen belemmering zijn om je dromen achterna te gaan.
