Van alle mooie en bijzondere bestemmingen in Zuid-Afrika, staan de townships van Soweto vast niet bovenaan je lijstje. Onterecht, want het is een van de interessantste plekken in heel Johannesburg. Het stadsdeel dat jarenlang het nieuws domineerde is tegenwoordig relatief veilig en je krijgt er een levendig beeld van de complexe Zuid-Afrikaanse geschiedenis.
Inmiddels rijden de tourbussen af en aan naar de bezienswaardigheden in Soweto, maar verreweg de leukste manier om dit stukje Zuid-Afrika te ontdekken is tijdens een fietstocht. Ik ga op pad met een lokale gids en het blijkt achteraf een van de hoogtepunten van mijn verblijf in Zuid-Afrika te zijn. Benieuwd hoe zo’n fietstour eruit ziet? Ik neem je mee naar Soweto.
SOWETO
De bekendste township van Zuid-AfrikaSoweto staat voor South Western Townships en omvat een cluster van verschillende townships ten zuidwesten van Johannesburg. Het gebied is officieel onderdeel van Johannesburg, maar met vijfmiljoen inwoners is het een metropool op zichzelf. Soweto ontstond aan het eind van de 19de eeuw, toen Johannesburg zich ontpopte tot mijnstadje en de zwarte mijnwerkers werden veroordeeld tot een verblijf in de buitenwijken. Door de goudkoorts trokken steeds meer mensen naar het gebied en de townships werden alsmaar groter. Mensen leefden in provisorische hutjes, woonden met tientallen op een piepklein oppervlak en vanwege slechte hygiënische omstandigheden braken veel ziektes uit.
De invoering van de Apartheid maakte een leven in de townships niet makkelijker. Bevolkingsgroepen met verschillende etnische achtergronden werden tegen elkaar opgezet, met heftige rellen als gevolg. Het scholierenprotest in 1976 vormde een omslagpunt en het tegengeluid begon steeds harder te klinken. Het protest in Soweto ontketende een golf van sociale onrust in de rest van Zuid-Afrika en kreeg ook steeds meer bijval uit de rest van de wereld. De Apartheid werd uiteindelijk in 1990 afgeschaft, maar dat betekende niet dat de levensomstandigheden direct beter werden. Nog steeds vind je hier veel armoede, maar zo gevaarlijk als vroeger is het allang niet meer.
➞ Lees ook: Zuid-Afrika: Van townships tot street art in Johannesburg
BEZIENSWAARDIGHEDEN VAN SOWETO
Wat valt er nou allemaal te zien in Soweto? Nog verrassend veel, want er zijn een aantal prominente bezienswaardigheden die je niet moet overslaan.
ORLANDO TOWERS
Liefhebbers van Wie is de Mol zullen deze plek ongetwijfeld herkennen, want de Orlando Towers vormden het decor van het seizoen in Zuid-Afrika. De twee koeltorens zijn een prominente bezienswaardigheid in Soweto en vanuit de wijde omtrek te zien. Je kunt hier vanaf grote hoogte bungeejumpen, maar ook veilig de daredevils aanschouwen vanuit de bijbehorende biertuin.
THE NELSON MANDELA MUSEUM
De bekendste bezienswaardigheid van Soweto en misschien wel heel Johannesburg is het voormalige huis van Nelson Mandela. Hij woonde hier voor en na zijn gevangenisstraf, en tegenwoordig is het een museum. Dit is verreweg de meest toeristische plek in heel Soweto, met straatartiesten, restaurants en souvenirwinkeltjes.
TUTU HOUSE
In dezelfde straat als het huis van Mandela vind je ook het huis van Desmond Tutu. Jazeker: Soweto is de enige plek ter wereld waar maar liefst twee Nobelprijs winnaars bij elkaar in de straat woonden. Aan het huis van Tutu valt echter niet zoveel te zien, want het is nog steeds in gebruik door de familie en wordt afgeschermd door een hoge muur. Tijdens een Soweto tour zul je hier doorgaans wel een korte stop maken en kan de gids je meer vertellen over het werk van aartsbisschop Tutu.
HECTOR PIETERSON MUSEUM
Het meest uitgebreide museum van Soweto gaat over de scholierenopstand van 1976. Scholieren gingen in dit jaar de straat op na een besluit om alle lessen in het vervolg in het Afrikaans te gaan geven. Tijdens dit protest werd de 12-jarige Hector Pieterson doodgeschoten en die gebeurtenis vormde een kantelpunt in de geschiedenis van Soweto. In het museum leer je meer over deze gebeurtenis.
DOE EEN SOWETO FIETSTOUR MET EEN LOCAL
Een van de leukste dingen die je in Soweto kan doen? Maak een fietstocht langs de bekendste bezienswaardigheden in de townships! Dat kun je beter niet in je eentje doen, dus klop ik aan bij Local Hero Travel. Een sympathieke reisorganisatie die veel samenwerkt met de lokale bevolking. Zij zijn ervan overtuigd dat een reis pas écht speciaal wordt als je contant maakt met de locals en daar ben ik het helemaal mee eens. Local Hero Travel koppelt mij daarom aan een lokale gids in Soweto, die mij tijdens een fietstocht alles kan vertellen over het leven in de townships.
Een tour door een township klinkt misschien een beetje spannend, maar alle twijfel wordt al snel weggenomen. Het startpunt is een gezellig hostel aan de rand van Soweto, waar je behalve voor goedkope bedden ook terecht kan voor fietstours door Soweto. Ik sluit aan bij de fietstour van vier uur en in dat tijdsbestek krijg je een mooi inkijkje in het dagelijks leven in de townships.
THE LION SLEEPS TONIGHT
Bij aankomst in de tropische tuin van het hostel wordt de toon meteen gezet. Het personeel zet uit volle borst een nummer in dat verdacht veel lijkt op The Lion Sleeps Tonight. In werkelijkheid gaat het hier om de originele Zulu versie, dat ontstond als protestlied van de mijnwerkers. Het is onze eerste geschiedenisles van vandaag, want het lied is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van Soweto.
Het nummer vormt ook het startschot van onze township tour van vandaag, en in een groepje van ongeveer tien toeristen gaan we met de fiets op pad. We worden begeleid door gids Pókemon (geen grap), die is opgegroeid in Soweto en ons alles kan vertellen over het ontstaan ervan.
VERSCHILLENDE SOORTEN TOWNSHIPS
Soweto bestaat uit verschillende townships, waar de inwoners allemaal hun eigen gebruiken en tradities hebben. Tijdens onze fietstocht doen we meerdere plekken aan en zie je ook duidelijk het verschil tussen de townships. Zo beginnen we op een plek waar van oorsprong alleen mannelijke mijnwerkers mochten wonen. Dit was het afvoerputje van Soweto en sindsdien is er eigenlijk niet zoveel veranderd. Dit is een township zoals je ze regelmatig op het nieuws ziet: mensen wonen in barakken, op straat stinkt het van de open riolen en de werkloosheid is enorm. Een plek waar je als toerist niet zo snel in je eentje belandt en daarom juist bijzonder dat je wordt meegenomen door een lokale gids.
Samen met Pokémon maken we een rondje door de wijk en hij vertelt waar de huidige bewoners vandaag de dag tegenaan lopen. Zo wordt het vuilnis maar mondjesmaat opgehaald en zijn er slechts zes wc’s beschikbaar voor de hele buurt. Je kunt het je bijna niet voorstellen, maar voor de inwoners van dit stukje Soweto is het de harde realiteit.
Toch is ook hier ruimte voor gastvrijheid en een glimlach. We besluiten onze korte rondleiding door de stoffige straten met een hapje eten in een plaatselijke barbecuetent. Het is een hutje van golfplaten waar het permanent donker is, maar waar de vriendelijkste man van heel Soweto de hele dag door vlees staat te braden. Voor slechts 50 rand (3 euro) krijg je hier een enorme portie vlees (hart en lever) voorgeschoteld, groot genoeg om de honger van een groep van zo’n tien fietsers te kunnen stillen.
HECTOR PIETERSON EN NELSON MANDELA
Het tweede deel van onze fietstour staat in het teken van een aantal prominente bewoners van Soweto. We laten de hele arme wijken achter ons en al snel bevinden we ons in buitenwijken waar de inwoners het niet eens zo heel slecht voor elkaar lijken te hebben. Ik zie nette geasfalteerde straten, glimmende auto’s en stenen huizen met een hoog hek eromheen. Het is een misvatting dat de mensen in townships alleen maar ontzettend arm zijn en in krotten met golfplaatdaken wonen, want hier woont voornamelijk de zwarte middenklasse.
In dit deel van Soweto liggen een aantal van ’s lands bekendste bezienswaardigheden vlak bij elkaar. We stoppen eerst bij het Hector Pieterson Museum, waar onze gids uitgebreid de tijd neemt om te vertellen over het beroemde scholierenprotest. Op enkele meters van de plek waar de 12-jarige Hector Pieterson werd doodgeschoten, kun je tegenwoordig een museum bezoeken dat dieper ingaat op de kwestie.
Een paar straten verderop vind je Vilakazi Street, misschien wel de beroemdste straat van heel Zuid-Afrika. Hier woonden maar liefst twéé winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede: Nelson Mandela en Desmond Tutu. Het huis van Mandela is een museum, maar het schijnt dat Tutu nog regelmatig in Soweto te vinden is.
AFSLUITEN MET EEN ZUID-AFRIKAANS FEESTMAAL
Na een korte stop op Vilakazi Street zit de vier uur durende fietstour er voor ons weer op. Op ons gemak fietsen we terug naar het hostel, waar ze ook niet stil hebben gezeten. De keuken heeft een feestmaal gemaakt met typisch Zuid-Afrikaanse gerechten. Op het menu staan pap, chakalaka, boerewors en verschillende soorten stoofpotjes (poitjies). Het is het enige juiste krachtvoer na een lange fietstocht en met de prachtige tuin als decor is het een waardige afsluiting van een bijzondere ochtend.
LEER ZUID-AFRIKA ECHT KENNEN VIA LOCAL HERO TRAVEL
Ik heb voor deze Soweto tour samengewerkt met Local Hero Travel. Dit is een Nederlandse reisorganisatie die onder andere kan helpen met het plannen van reizen naar Zuid-Afrika. Zoals de naam al doet vermoeden is Local Hero Travel gespecialiseerd in ontmoetingen met de lokale bevolking en ook duurzaamheid staat bij hun hoog in het vaandel. Hoe het precies werkt? Bij Local Hero Travel stel je jouw ideale rondreis samen in overleg met een lokale reisspecialist. Dat is iemand die ook daadwerkelijk in het land woont en precies weet hoe jij alles uit jouw reis kan halen. Deze plaatselijke experts zitten vol originele ideeën en zijn goed op de hoogte van bijzondere plekken die niet in de reisgidsen staan. Je houdt als reiziger alle regie over het programma, maar zonder dat je alles zelf moet uitzoeken. Wil je ook naar Zuid-Afrika? Bekijk het aanbod op de website van Local Hero Travel.
Meer lezen over reizen naar Zuid-Afrika? Deze blogs vind je misschien ook interessant:
• Zuid-Afrika: Van townships tot street art in Johannesburg
• Zo mooi is een Big 5 safari in Zuid-Afrika
• 6 mooie stops langs de Panoramaroute in Zuid-Afrika
• Route en planning voor een roadtrip door Zuid-Afrika
Verantwoording: Met dank aan Local Hero Travel
