Een bezoek aan de oude kerncentrale van Tsjernobyl (Chernobyl) is het beste excuus om een ticket naar Kiev te boeken. Tijdens een georganiseerde reis naar Tsjernobyl kun je een kijkje nemen in spookstad Pripyat en de overblijfselen van de kerncentrale bezoeken. Het is bijzonder om door de verlaten gebouwen te dwalen en je wordt door deskundige gidsen meegenomen op een levendige geschiedenisles. Een bezoek aan Tsjernobyl is echt een aanrader als je in de buurt bent.
Wil je ook Tsjernobyl bezoeken tijdens een georganiseerde tour en ben je benieuwd hoe dat in zijn werk gaat? Ik dit artikel lees je alles over een bezoek aan Tsjernobyl.
TSJERNOBYL BEZOEKEN
ACHTERGROND: DE GESCHIEDENIS VAN TSJERNOBYL
Op 26 april 1986 slaat het noodlot toe in het jonge Sovjet-stadje Pripyat, dat 18 kilometer ten noordwesten van de stad Tsjernobyl (Chernobyl) ligt. In de nabijgelegen kerncentrale wordt een test met de koelinstallatie uitgevoerd, maar door een fout komt de hele reactor stil te liggen. Die nacht ontploft de reactor en bij de brand en explosie komen 31 mensen om het leven. In de dagen daarna komt de evacuatie maar moeizaam op gang. Het duurt meer dan een week om 135.000 mensen uit het gebied te halen. En doordat het radioactieve materiaal door de wind naar het noorden en noordwesten wordt geblazen, heeft de ramp ook zijn uitwerking op de rest van Europa.
In de jaren die volgen gaat de omgeving rondom Pripyat en Tsjernobyl hermetisch op slot vanwege hoge radioactiviteit. De mensen zijn al jaren verdwenen, maar alle gebouwen staan nu nog overeind. De natuur heeft de afgelopen jaren vrij spel gehad, en van het vroegere arbeidersstadje is nog maar weinig over.
OP EXCURSIE NAAR TSJERNOBYL
Toen ik in de zomer van 2012 door Polen, Wit-Rusland en Oekraïne reisde, wilde ik ook Tsjernobyl bezoeken. Met een georganiseerde tour kun je namelijk op excursie in de omgeving van Pripyat en Tsjernobyl.
Zo gezegd, zo gedaan. We boeken een excursie naar Tsjernobyl en worden opgepikt in het centrum van Kiev. Met een paar andere toeristen worden we naar de grens van de afgesloten zone gebracht. De rit duurt een tijdje, maar onze chauffeur laat ons onderweg een documentaire over de kernramp zien.
Een goede manier om ons geheugen op te frissen en hevig onder de indruk bereiken we het controlepunt voor de officiële Exclusion Zone. Vanaf dit punt mag je alleen naar binnen onder leiding van een gids. Iedereen moet de auto uit en zijn paspoort laten zien. Wanneer dat in orde blijkt rijden we verder. We tuffen over een oude weg en om ons heen zien we niets. Slechts bomen en velden met metershoog gras en onkruid.
➞ Lees ook: Bijzondere treinroute: interrailen door Polen, Wit-Rusland en Oekraïne
SPEELGOED EN LEGE KINDERBEDJES
Niet veel later stoppen we bij een huis, de eerste halte van deze excursie. Het blijkt een oude kinderopvang te zijn. Onze gids geeft iedereen een mondkapje en vertelt dat we nergens aan mogen zitten vanwege het stralingsgevaar. We stappen een voor een het overwoekerde huisje binnen. De onopgemaakte kinderbedjes staan schots en scheef. Dekentjes liggen rommelig op de matrasjes en overal liggen verlaten kinderspeeltjes. Het is overduidelijk dat de mensen hier halsoverkop zijn vertrokken. Poppen, teddyberen en speelgoed zie je overal terug, alleen de kinderen missen. Iedereen is doodstil en denkt na over de ramp die zich hier heeft afgespeeld.
SPOOKSTAD PRIPYAT
Na een korte stop in Tsjernobyl, de stad waarnaar de kernramp is vernoemd, vertrekken we naar Pripyat. Dit is het stadje dat het dichtst bij de kerncentrale stond.
Onder begeleiding lopen we door de straten. Straten waar overal bomen groeien. Waar je heel goed moet kijken om überhaupt een flatgebouw te kunnen onderscheiden. We bezoeken een oud ziekenhuis, waar de röntgenfoto’s op de grond liggen, patiëntendossiers rondslingeren en waar de flesjes met medicijnen nog gewoon in de vensterbank staan.
Volgens nieuwe regels is het verboden om de gebouwen te betreden, maar omdat het regent zijn er volgens onze gids weinig bewakers in de buurt. Dus lopen we daarom door het mortuarium, door de wachtkamer en door de donkere verlaten gangen van het ziekenhuis. Dit is zonder twijfel een van de engste plekken waar ik heel mijn leven ben geweest.
STRALING METEN MET EEN GEIGERTELLER
We gaan verder en schuifelen door sportscholen, schoolgebouwen en supermarkten. Af en toe stoppen we en houden we de geigerteller (een apparaatje dat radioactiviteit kan meten) bij een voorwerp. Hoe sneller het ding piept, hoe meer het voorwerp is besmet.
Tussen de middag lunchen we in een oude kantine. Voordat we mogen eten moeten we eerst door een bodyscan om de straling te meten. Gelukkig zijn we gezond en mogen we met een dienblaadje onze Sovjet-lunch ophalen. Melksoep met brood, rijst met kipfilet en een beetje sla. Een typisch Sovjet-maal, maar het is niet echt lekker.
➞ Lees ook: Oekraïne: Een lijstje met de leukste activiteiten voor een stedentrip Kiev
EEN KIJKJE BIJ DE KERNCENTRALE VAN TSJERNOBYL
Na de lunch is het tijd voor een bezoekje aan de kernreactor, tevens de laatste stop tijdens deze excursie door Tsjernobyl. Met de auto rijden we naar de kerncentrale en vanaf een flinke afstand kijken we naar de betonnen sarcofaag die na de ramp rondom de reactor is geplaatst. De geigerteller begint weer te piepen en onze gids vertelt dat de huidige sarcofaag nog maar voor een beperkt aantal jaren de straling tegen zal houden. Tijdens ons bezoek aan Tsjernobyl was men nog bezig met de bouw van een nieuw omhulsel, maar inmiddels is deze opgeleverd.
EXIT THROUGH THE GIFTSHOP
De stop bij de centrale was de laatste halte van deze bijzondere excursie en via een geïmproviseerd souvenirwinkeltje (waar ze magneetjes en flesopeners verkopen) rijden we weer naar Kiev. Het is het einde van een lange dag in Tsjernobyl, een excursie die ontzettend veel indruk maakte en een van de meest memorabele dingen is die ik ooit heb gedaan. Mocht je ooit in de buurt zijn, dan kan ik het van harte aanraden om ook Tsjernobyl te bezoeken.
OOK TSJERNOBYL BEZOEKEN?
Een excursie naar Tsjernobyl is een droom voor mensen die van verlaten gebouwen houden, maar dit bezoek is zoveel meer van dat. De excursie is één grote geschiedenisles en geeft je een levendig beeld van een van grootste kernrampen ter wereld. Zo zijn er veel meer verhalen te vertellen dan het kleine stukje dat ik hierboven heb uitgelicht. Een bijzondere manier om te leren over dit aspect van de geschiedenis.
HOEVEEL KOST EEN EXCURSIE NAAR TSJERNOBYL?
Het is geen goedkoop uitje, maar het is elke cent waard. Via Getyourguide kun je verschillende tours naar Tsjernobyl boeken. Deze dagtrip kost €89 en is verreweg de best beoordeelde. De tour is inclusief vervoer vanuit Kiev. Je kunt makkelijk online boeken en de voucher gewoon op je telefoon laten zien. Via Getyourguide kun je je ook eenvoudig aanmelden voor een tour van twee dagen. Achteraf gezien had mij dat ook wel heel vet geleken.
IS TSJERNOBYL GEVAARLIJK?
Het kan geen kwaad om Tsjernobyl te bezoeken tijdens een excursie. De hoeveelheid radioactieve straling is namelijk verwaarloosbaar. De maximale hoeveelheid straling die je in het slechtste geval kán oplopen is 3 microSv, wat nog minder straling is dan een röntgenfoto bij de tandarts. Tijdens je bezoek aan Tsjernobyl word je echter regelmatig gescreend. Maar als je goed naar de gids luistert is er niets aan de hand. Je mag bijvoorbeeld geen dingen aanraken, want poppen, knuffels en boeken zijn wel met radioactieve straling besmet. Tijdens de excursie krijg je een geigerteller mee die automatisch gaat piepen als je in de buurt komt van veel straling.
Goed om te weten: het is niet toegestaan om een excursie naar Tsjernobyl te maken als je zwanger bent of jonger dan 18 jaar.
KAN IK TSJERNOBYL ZONDER EXCURSIE BEZOEKEN?
Nee, het is niet mogelijk om de Exclusion Zone van Tsjernobyl op eigen gelegenheid en zonder een gids te bezoeken. Je kunt wel een bezoek aanvragen bij de Ukrainian Governmental Agency of Exclusion Zone, maar ook dan zit je vast aan regelgeving en moet je met een lokale gids op pad. Wil je in een klein groepje op pad, dan kun je een privétour boeken. Daar betaal je dan wel iets meer voor.
KAN IK OOK OVERNACHTEN IN TSJERNOBYL?
Wil je de tijd nemen, dan kun je ook kiezen voor een twee- of driedaagse excursie naar Tsjernobyl. Je blijft dan slapen in een hotel net buiten de Exclusion Zone. Het is helaas niet mogelijk om daarbinnen te blijven overnachten.
KAN IK TSJERNOBYL COMBINEREN MET EEN STEDENTRIP KIEV?
Ja, juist doen! Tsjernobyl ligt op ongeveer 2 uur ten noorden van Kiev, vlakbij de grens met Wit-Rusland. In dit artikel lees je mijn tips voor een stedentrip Kiev. Wil je je bezoek juist combineren met een reis door Wit-Rusland, dan kun je ook mijn artikel lezen over backpacken in de laatste dictatuur van Europa.
KAN IK OOK ANDERE SPOOKSTEDEN BEZOEKEN?
Natuurlijk is Tsjernobyl niet de enige spookstad die je kan bezoeken. Er zijn namelijk nog veel meer spooksteden in Europa. Neem bijvoorbeeld eens een kijkje in het spookstadje Doel, dat vlakbij Antwerpen ligt. Of check dit verlaten autokerkhof in de bossen van Zweden. Ook heel vet.
FOTO’S VAN MIJN TSJERNOBYL EXCURSIE
Meer lezen over reizen in dit deel van Europa? Deze blogs vind je misschien ook interessant:
• Oekraïne: Een lijstje met de leukste activiteiten voor een stedentrip Kiev
• Bijzondere treinroute: interrailen door Polen, Wit-Rusland en Oekraïne
• Backpacken in Wit-Rusland: reizen door de laatste dictatuur van Europa
• Mijn goede ervaringen met Couchsurfing in Kopenhagen & Wit-Rusland
