Een leuke tip voor als je meer van Nederland wil zien: streep al het Werelderfgoed in eigen land af! Op Nederlandse bodem vind je elf plekken die door UNESCO zijn aangemerkt als erfgoed dat voor volgende generatie bewaard moet blijven. Deze locaties zijn dus niet alleen uniek binnen Nederland, maar wereldwijd. En het leuke: de meeste werelderfgoedlocaties in Nederland zijn vrij toegankelijk en gratis te bezoeken. In deze blog vind je een overzicht van alle Nederlandse UNESCO-locaties.
WERELDERFGOED IN NEDERLAND
1. SCHOKLAND
De allereerste Nederlandse vermelding op de Werelderfgoedlijst van UNESCO is Schokland en omgeving. Dit stukje Werelderfgoed ligt in de provincie Flevoland en was vroeger een eiland in de Zuiderzee, maar is door inpoldering onderdeel van het vasteland geworden. Waarom deze plek een vermelding op de Werelderfgoedlijst waard is? Uit onderzoek blijkt namelijk dat de menselijke geschiedenis op Schokland maar liefst 10.000 jaar terug in de tijd gaat; op het eiland zijn veel prehistorische ontdekkingen gedaan. Schokland staat daarnaast symbool voor de eeuwige strijd van de Nederlanders tegen het water.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
Schokland is gelegen in de Noordoostpolder en gratis te bezoeken. Het natuurgebied is vooral populair onder wandelaars. Op het eiland zijn verschillende wandelroutes uitgezet van 6 tot 10 kilometer.
2. MOLENS VAN KINDERDIJK
Hoe Nederlands wil je het hebben? De negentien molens van Kinderdijk vormen tezamen een oer-Hollands plaatje en zijn wereldberoemd. Ze werden gebouwd tussen 1738 en 1740, en zorgden ervoor dat bewoners in de Alblasserwaard droge voeten hielden. Sinds 1997 staan ze op de Werelderfgoedlijst.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
Bewonder de molens van Kinderdijk tijdens een wandeling of fietstocht, maar je kunt de omgeving ook bekijken vanaf het water. In de zomermaanden kun je ook met een kano of sup een mooie tocht maken, maar er gaan ook rondvaartboten. Voor een bezoek aan de museummolens dien je wel van tevoren een toegangskaartje te kopen.
3. IR. D.F. WOUDAGEMAAL
Het ir. D.F. Woudagemaal in Lemmer is het grootste en enige nog functionerende stoomgemaal ter wereld. Dit gemaal uit 1920 diende om het overtollige water uit Friesland weg te pompen. Inmiddels is het gemaal eigenlijk niet meer in gebruik, maar bij extreem hoogwater kan het nog steeds worden ingezet om zo snel mogelijk water weg te pompen
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
In het bezoekerscentrum leer je meer over de geschiedenis van het gemaal en heb je een geweldig uitzicht over het IJsselmeer.
4. BEEMSTER
De Beemster Polder is een uniek stukje Werelderfgoed. Op de plek waar nu koeien grazen en tulpen groeien, lag een paar honderd jaar geleden nog een meer. Begin 17de eeuw werd het omdijkt en leeggepompt door windmolens, en sindsdien vindt je er een aantal kleine dorpen, boerenbedrijven en heel veel landbouwgrond. Het is een van de mooiste voorbeelden van het Nederlandse polderen en heeft daarmee wereldwijde roem vergaard.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
Je kunt de Beemster al wandelend, fietsend of gewoon vanuit de auto ontdekken. Het is vooral leuk om je bezoek in de lente te plannen, als de tulpenvelden in bloei staan.
5. RIETVELD SCHRÖDERHUIS
Gerrit Rietveld is het brein achter het experimentele Rietveld Schröderhuis in Utrecht. Dit architectonische hoogstandje is een prachtig voorbeeld van de kunststroming De Stijl. Het werd gebouwd in opdracht van de eigenzinnige Truus Schröder en prijkt sinds het jaar 2000 op de Werelderfgoedlijst.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
Het Rietveld Schröderhuis kun je 24 uur per dag bekijken, want het pand staat midden in een Utrechtse woonwijk. Als je echter ook binnen even wil gluren, dan moet je een kaartje kopen via het Centraal Museum.
6. WERELDERFGOED WADDENZEE
De Nederlandse, Duitse én Deense Waddenzee zijn gezamenlijk uitgeroepen tot Werelderfgoed. Het is het grootste getijdengebied ter wereld en omvat een uniek ecosysteem. Er groeien zeldzame planten en het is een onmisbare tussenstop voor trekvogels. Twee keer per dag valt hier de bodem droog. Je hebt dan een paar uur de tijd om van het vasteland naar de Waddeneilanden te lopen.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
De leukste manier om de Waddenzee te beleven is tijdens het wadlopen. Dit doe je onder leiding van een ervaren gids en kan onder andere in Pieterburen en Noordpolderzijl.
7. GRACHTEN VAN AMSTERDAM
Sinds 2010 staan ook de Amsterdamse grachten op de Werelderfgoedlijst van UNESCO. De grachtengordel omvat maar liefst 14 kilometer aan grachten en 80 bruggen. Niet alleen een plaatje om te zien, maar ook op het gebied van stedenbouw en watermanagement worden de Amsterdamse grachten gezien als een voorbeeld.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
Vanaf het centraal station in Amsterdam loop je binnen enkele minuten naar de Amsterdamse grachten. Langs de grachten vind je bijzondere winkeltjes en speciaalzaken, dus je kunt het goed combineren met een dagje winkelen in Amsterdam. Echte toeristen bekijken de grachten tijdens een rondvaart, maar je kunt ook zelf een bootje huren.
8. VAN NELLEFABRIEK
Nóg een architectonisch hoogstandje dat tot Werelderfgoed is uitgeroepen. In de Van Nellefabriek werden vroeger koffie, thee en tabak verwerkt. Het complex wordt gezien als een icoon binnen de industriële architectuur en beroemd vanwege haar karakteristieke voorkomen. Bij de bouw is veel glas en staal gebruikt, wat de fabriek de bijnaam Paleis van Glas opleverde.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
Je kunt de Van Nellefabriek op dit moment alleen bezoeken tijdens een officiële rondleiding.
9. KOLONIËN VAN WELDADIGHEID
Een van de meest recente aanwinsten van Werelderfgoed in Nederland zijn de Koloniën van Weldadigheid. Dit sociale experiment uit de 19de eeuw had als doel om armoede te bestrijden door arbeid en onderwijs te verschaffen. Het experiment had niet helemaal de gewenste uitkomst, want de kosten bleken uiteindelijk hoger dan de opbrengsten.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
Er zijn verschillende locaties in Nederland (en België!) waar je meer leert over de Koloniën van Weldadigheid. Zo kun je onder andere het Gevangenismuseum in Veenhuizen en Museum de Proefkolonie in Frederiksoord bezoeken.
10. DE HOLLANDSE WATERLINIES
De Stelling van Amsterdam is al in 1996 benoemd tot Werelderfgoed, maar sinds 2021 is die vermelding uitgebreid met de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Deze twee verdedigingslinies zijn tezamen meer dan 200 kilometer lang. Wat het precies is? In oorlogssituaties kon over de hele linie grote stukken land onder water worden gezet, waardoor het vijandige troepen onmogelijk werd gemaakt om verder te trekken.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
Langs de gehele waterlinies vind je forten en waterwerken. Deze liggen veelal in natuurgebieden. Sommige forten zijn opgesteld voor publiek en ingericht als museum of horecagelegenheid. In Utrecht kun je bijvoorbeeld kamperen rondom Fort aan de Klop en in Noord-Holland is Fort Beemster omgetoverd tot wellness centrum.
11. NEDER-GERMAANSE LIMES
Wist je dat de noordgrens van het Romeinse rijk dwars door Nederland loopt? Deze Neder-Germaanse Limes loopt langs de rijk en dwars door de steden Leiden, Utrecht en Arnhem. Over de gehele lengte van de Limes zijn belangrijkste opgravingen gedaan, zoals oude forten, wachtposten en zelfs een compleet Romeins schip.
Wil je dit stukje Werelderfgoed in Nederland bezoeken?
In totaal vind je meer dan 60 bezoekerscentra langs de Neder-Germaanse Limes. Hoogtepunten zijn het Archeon in Alphen aan den Rijn, het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, Museum Het Valkhof in Nijmegen en Museum Hoge Woerd in Utrecht.
BONUS: BINNENSTAD VAN WILLEMSTAD
Tot slot een bonustip. De oude binnenstad van Willemstad op Curaçao wordt namelijk óók tot het Werelderfgoed van het Koninkrijk der Nederlanden gerekend. Op deze plek stichtte de Nederlands West-Indische Compagnie (W.I.C.) in 1634 een handelspost. Met de komst van deze handelspost werd Willemstad het centrum van de Amerikaanse slavenhandel. Anno is Willemstad wat architectuur betreft een bonte mix van verschillende stijlen en culturen. Je vindt er meer dan 743 monumenten die tezamen de ontstaansgeschiedenis van de stad vertellen.
Meer tips voor een vakantie in Nederland? Deze blogs vind je misschien ook interessant:
• Toerist in eigen land: 10 plekken die je in Nederland gezien moet hebben
• 10 x leuke Nederlandse steden die net iets minder voor de hand liggen
• De leukste streetart-steden van Nederland
• Een overzicht van de mooiste uitkijktorens van Nederland